Xạ hương là vị thuốc được dùng trong y học hiện đại và y học cổ truyền, có tác dụng thúc đẩy phục hồi ý thức, tiêu độc, chủ trị sốt cao co giật...
Được xem là vị thuốc quý trong y học cổ truyền, xạ hương thường phối hợp với một số vị thuốc khác với biệt dược nổi tiếng "Lục thần hoàn" và "an cung ngưu hoàng hoàn".
1. Tác dụng của xạ hương
Xạ hương vị cay, tính ấm, có tác dụng khai khiếu, hoạt lạc, tán ứ, tiêu viêm, kích thích, giảm đau, giải độc, chữa suy nhược thần kinh, trúng phong, kinh giản, mê sảng, tổn thương do ngã hoặc bị đánh, đau mắt, đau thắt tim, cam tẩu mã.
Dùng ngoài, xạ hương đem nghiền nhỏ, tẩm nước rồi bôi hoặc đắp có tác dụng giảm đau, tiêu sưng.
Tuệ Tĩnh (Nam dược thần hiệu) đã dùng xạ hương trộn với bột quả trám đốt thành than chữa đau răng, sâu răng.
Sốt cao có thể gây co giật
Theo tài liệu nước ngoài, ở Trung Quốc, trong các sách thuốc cổ, còn lưu truyền một loại thuốc dưỡng da cung đình để giữ sắc đẹp cho Từ Hy Thái Hậu.
Thuốc gồm: Xạ hương 0,4g, bạch cương tàm 1,6g, băng phiến 0,8g, sơn tra 1,6g, đậu xanh 2,4g. Tất cả nghiền thành bột mịn, nhào với nước đánh thật nhuyễn như kem, dùng bôi (Theo sách " Từ Hy Quang Tự y phương tuyển nghị đời nhà Thanh); và bài thuốc chữa đau thắt tim gồm xạ hương tán nhỏ, dùng mỗi lần 0,03 - 0,10g dưới dạng hoàn tán.
Theo nghiên cứu của y học hiện đại, xạ hương chứa tinh dầu có thành phần chủ yếu là muskon, 1-ceton: 3-methyl cyclopentadecanon, với tỷ lệ 0,5-2 %. Chất này có mùi đặc trưng của xạ hương. Ngoài ra, còn có chất béo, chất nhựa, chất nhày, cholesterin và protein.
Tây y dùng xạ hương làm thuốc kích thích, cường dương, điều kinh dưới dạng cồn thuốc, thuốc viên hoặc thuốc thụt.
2. Bài thuốc có xạ hương
2.1 Bài"Lục thần hoàn"
Thành phần gồm: Xạ hương 1g, trân châu 1,5g, ngưu hoàng 1,5g, hùng hoàng 1g, băng phiến 1g, thiềm tô 1g. Thiềm tô tẩm rượu để riêng. Các vị khác tán bột hòa với thiềm tô hoàn viên. Ngày uống 2 lần, mỗi lần 3-6g.
Tác dụng thanh nhiệt giải độc, giảm đau, trị viêm tuyến vú, nhọt độc, hầu họng sưng đau, trẻ em sốt cao, co giật.
2.2 Bài "An cung ngưu hoàng hoàn"
Thành phần gồm: Xạ hương 25g, ngưu hoàng 100g, bột sừng trâu 200g, thần sa 100g, hùng hoàng 100g, hoàng liên (thân rễ) 100g, hoàng cầm (rễ) 100g, chi tử (quả dành dành) 100g, uất kim (rễ) 100g, trân châu 50g, băng phiến tổng hợp 25g. Các vị thuốc trên, tán bột mịn, dùng mật hoàn viên, lấy vàng lá làm áo, bao sáp. Ngày uống 3 lần, mỗi lần 5g.
Tác dụng thanh nhiệt, giải độc, khai khiếu, trấn tâm, an thần, chữa sốt cao kèm theo hôn mê và co giật trong bệnh viêm não, viêm màng não, bệnh chảy máu não và bệnh nhiễm trùng huyết.
Kiêng kị: Không dùng cho người thể dương hư, tỳ vị hư hàn, bệnh nhân bị bất tỉnh do hạ thân nhiệt, không dùng cho phụ nữ có thai.
DS Đỗ Bảo
Nguồn: https://suckhoedoisong.vn//2-bai-thuoc-tu-xa-huong-tri-sot-cao-co-giat-169211214211534668.htm
